De ramp is Japan is nog in volle gang en tegelijkertijd is het debat rond de toekomst van het gebruik van kernenergie in volle kracht losgebarsten.

De tegenstanders van kernenergie leken politiek gezien hun beste jaren achter zich te hebben. Dat kwam door samenloop van een aantal omstandigheden, zoals de bewustwording van luchtvervuiling en de vooruitgang in technologie in de kernindustrie. Wind is leuk, maar zowel duur als onbetrouwbaar. Je kan het niet opslaan en wind blaast vaak niet wanneer je energie nodig hebt.

Zonne-energie heeft de toekomst. Eigenlijk moet je de panelen in de woestijn plaatsen. Dan hinderen ze ons ook visueel niet. In Libië bijvoorbeeld. En in Algerije. Daar waar maar een mooi stuk Sahara ligt. Ook duurzame biomassa verwerking staat nog in de kinderschoenen. Maar het leuke daarvan is dat het ons ook van allerlei afval verlost. Duurzaam.

Impopulaire keuzes
Het debat komt nu nog maar van één kant: dit nooit meer. Dat zal niet lang duren want als we het anders willen aanpakken moeten we een aantal moeilijke, vervelende, impopulaire keuzes maken.

Net zoals met de schuldenberg, om maar een analogie te noemen. Daar komen we ook al niet uit.En als de politici niet in staat zijn om de maatregelen te nemen om het financiële equivalent van een kernramp aan te pakken, waarom zouden we dat dan wel kunnen bij een complex vraagstuk zoals kernenergie? Maar laten we de optimisten onder ons niet verwijten optimisten te zijn. Zolang hun uitgangspunt maar duidelijk is. Want wat vooral ontbreekt, in het debat rond kernenergie, is duidelijkheid.

We willen allemaal zo veel mogelijk energie. Eventueel kunnen we toe met wat minder, zover zijn we inmiddels wel. Maar de wereldtrend is naar meer energieverbruik en we kunnen anderen niet ontzeggen wat we zelf ook gebruiken. Minder energie is meer armoede, hoe je het ook wendt of keert. Misschien wordt dat in de toekomst anders, maar we hebben het over nu.

Het debat gaat hoofdzakelijk over emotie, soms over techniek en op dit moment juist heel veel daarover. Maar ook de experts lijken het niet altijd te weten dus er blijft onzekerheid. In die onzekerheid moeten keuzes worden gemaakt. Die keuze is tussen twee kwaden. Minder energie en navenant minder welvaart, of genoeg energie, maar meer gevaar.

NIABY
Dat is één keuze. Er is nog een andere keuze en die is van geografische aard. NIMBY, Not in my backyard, of NIABY, Not in anyone’s backyard, zijn begrijpelijk, maar we hebben geen zeggenschap over wat de Russen, Chinezen, Japanners en Indiërs doen. Noch kunnen we bepalen welke kant de wind op blaast, dus we zitten toch in een backyard. In die van andere atoommachten. Landen waar vrije meningsuiting, controle en debat niet altijd even effectief functioneren als bij ons.

Kernenergie ging na Three Mile Island de ijskast in in de VS. Er werd niet meer gebouwd. In Rusland ging dat anders, na Tsjernobyl. Niet alleen werden duizenden onschuldigen op de meest gruwelijke manier opgeofferd bij de schoonmaakwerkzaamheden, maar er is verder geen discussie. De regering beslist. Journalisten die vervelend zijn worden tegenwoordig gewoon vermoord.

In China gebeurt dat eigenlijk ook zo, ware het niet dat er nu een poging wordt gedaan om politiek rekening te houden met wat er gebeurd is. Even niets doen dus. Dat is goede spin. Maar of het werk ondertussen gestaakt wordt weten we niet. China gaat gewoon door en India ook. Om de eenvoudige reden dat het niet erg genoeg ellende is geweest om voor een andere oplossing te kiezen.

Toekomst atoomindustrie
Ik zag een rapport voorbijkomen van een effectenbank die had uitgerekend dat Rusland, China en India samen 92% van de nieuwe centrales voor hun rekening gaan nemen. De toekomst van de atoomindustrie lijkt dus vast te liggen. Temeer omdat we weten dat Frankrijk ook doorgaat. Dat land krijgt bijna 80% van haar elektriciteit uit eigen kerncentrales. En ook in Frankrijk is de atoomlobby niet altijd even gemakkelijk in de omgang met onwelkom nieuws.

Atoomenergie wordt met de jaren steeds veiliger. Wat onveilig is, is verkeerd gebruik. Of liever gezegd, ondemocratisch gebruik. Gebrek aan openheid, aan debat, aan vrije kritiek in het land van exploitatie. Daarom is het niet verbazend dat er in Japan een probleem is ontstaan. Wat er precies gebeurd is krijgen we hopelijk later te horen, misschien wel nooit. Wat we weten is dat er in Japan al eerder een weinig transparante situatie was.

Het lijkt er op dat dit een typisch Japanse ophoping is van consensuele belangen, gebrek aan tegenspraak, group think en andere vormen van ellende die precies het verlengde zijn van de discipline van de Japanners die nu zo geroemd wordt. Naar mijn persoonlijke gevoel zit hier iets fout in onze collectieve perceptie, maar dat is een ander debat, voor een andere keer. En ik ben geen Japan expert.

Japan wordt met de jaren niet veiliger. Het is een gevaarlijke aardbevingszone met vloedgolven. We hebben de laatste honderd jaar al drie belangrijke aardbevingen gehad, één in 1923, die in Kobe en nu deze. De vraag is dus of Japan wel kerncentrales moet hebben, met al dat risico. Japan heeft daar toch voor gekozen. Maar de situatie in Japan is niet vergelijkbaar met die in Europa of in de VS – als we de plaatselijke aardbevingszones daar buiten beschouwing laten.

Duitsland
Juist Duitsland reageert heftig en haakt af. Maar het aardbevingsgevaar, gekoppeld aan dat van een tsunami, is in Duitsland veel geringer dan in Japan. De Duitsers hebben zelfs geen woord voor tsunami, de Japanners wel. We zien dat emotie hier een belangrijke rol speelt.

Die andere oplossing is immers niet prettig. Er is niet genoeg energie in de wereld, althans, niet genoeg Fabeltjeskrant energie. U moet het me niet kwalijk nemen, ik heb geen belang, het is alleen mijn analyse. Ik heb net zoveel belegd in uranium als in zonne- en biomassaenergie. Goed, het uranium gedeelte was de afgelopen drie maanden hard gestegen en we zijn nu een maand of zes terug in de koersen.

Op dit moment komt naar schatting 13 à 14% van onze energie uit atoomenergie. Dat lijkt niet veel, maar dat is het wel. Olie is geen alternatief, want er is geen groei in de oliereserves en als olie atoomenergie moet vervangen, dan hebben we het over marginale olie. Die is een stuk duurder dan wat olie nu kost.

Duurzaame energie
Duurzame alternatieve energie is nog lang niet klaar om het van atoomenergie over te nemen. Of we zouden een groot financieel offer moeten brengen. We zien nog niemand met een voorstel komen en verwachten dat ook niet.

Het zou wel goed zijn voor de duidelijkheid van het debat. Ook als we daarbij dan vermelden of half Europa vol komt te staan met windmolens en zonnepanelen, waarvan nog niet helemaal duidelijk is hoe we ze duurzaam kunnen afbreken. En zonne-energie gaat ons voorlopig niet helpen op grote schaal atoomenergie te vervangen in landen zoals Frankrijk, die de investering al gemaakt hebben.

De keuze is die tussen een grote economische stap terug of een energievorm die riskanter is dan we zouden willen. Waarbij het risico van andere, minder voorzichtige gebruikers, blijft bestaan.

Gas
Waarschijnlijk zal de soep niet zo heet gegeten worden als ze wordt opgediend. Er is één vorm van energie die uitkomst kan bieden. Dat is gas. Gas was in de vorige cyclus erg duur. Toen was duidelijk, met gas op $ 12, met het talent voor voorspellingen dat ons kenmerkt, dat gas ook alleen maar duurder kon worden, want het was schoon en er was niet genoeg van.

Inmiddels vinden we, met gas op $ 4, overal in de VS shale gas en er zijn aanwijzingen dat we dat in Europa ook kunnen verwachten. Zij het dat in Europa de hogere bevolkingsdichtheid exploitatie moeilijker zou kunnen maken. Voor Japan is LNG ook een uitkomst. Dat is vloeibaar gas, dat met LNG tankers vervoerd kan worden.

Het meest waarschijnlijk is dat er deeloplossingen komen. De brute autocraten van deze planeet gaan gewoon door en de Fabeltjeskrantlezers zullen zich daar aan moeten aanpassen. Het is heel cru maar daar ziet het naar uit.

Nieuwe beleggingsthema’s
Pragmatici zullen streven naar een gedachte van Een Planeet, en dat we Allemaal Mensen Zijn. Wie weet wie Poetin opvolgt en misschien wordt China een democratisch land. En hopelijk worden de Pakistani’s en Iraniërs aardig tegen ons. En wie weet komen er geen nieuwe haatbaarden en atoomhaarden bij. Misschien wordt iedereen in het Midden-Oosten aardig tegen elkaar. Het meest waarschijnlijk is dat al die energievormen tegelijkertijd meer aandacht zullen krijgen.

Nieuwe beleggingsthema’s zijn energiebesparing, smart grid, vloeibaar gas (LNG), gaswinning, gewoon gas versus onconventioneel gas en alle elektrische apparatuur die helpt om atoomgevaar in toom te houden. Mocht de atoomramp in Japan bedwongen worden dan zullen de uraniumwinnaars een retracement laten zien.

En tot slot nog één andere gedachte. Hoe we het ook wenden of keren, een aantal landen met beperkte overheidsmiddelen -en dan niet alleen Japan- zullen nu nog meer geld dat ze niet hebben moeten uitgeven aan investeringen in energie. Edelmetalen worden dan alleen maar aantrekkelijker.

Michael Kraland

Klik hier indien u het risico wilt nemen op de mailinglijst van CQFD te belanden.

Als u zich al eerder hebt aangemeld voor Michael Kraland kunt u zich ook weer voor CQFD opgeven. Deze artikelen versturen we apart van Kraland’s andere publicaties.

Michael Kraland is financier en oprichter van Inveztor. Disclaimer Kraland: geen positie in genoemde fondsen op moment van publiceren.