Wanneer er een financiële crisis ontstaat doet dat denken aan de film Das Boot. Das Boot gaat over het leven aan boord van een U-Boot en dan ben je blij dat de geursoundtrack nog niet uitgevonden is.
Wanneer de boot duikt en er een Engelse destroyer aankomt die dieptebommen afschiet, is de spanning te snijden. Ook als de boot niet geraakt wordt krijg je rechts en links averij en spectaculaire lekken. Dat is precies wat nu in de financiële markten gebeurt, ook als je nooit meegedaan hebt aan subprime en andere Asset Backed Securities ellende.

Carlyle en het spectaculair falende Peloton hedge fund zijn hier voorbeelden van. Er komt nog veel meer en omdat de insiders dat weten bevriest het systeem.

Is dit soort dingen te voorzien? En bij voorzien denken mensen meteen aan voorspellen want dat doen ze zo graag. En als we het over voorspellen hebben en als u deze column geregeld leest, dan weet u hoe sceptisch je over voorspellen moet zijn. U weet dan ook dat het boek The Black Swan, the Impact of the Highly Improbable een boek is dat u gelezen moet hebben, tenzij u geen geld hebt dat u kwijt kunt raken en u ook geen interesse in onze verborgen maatschappijstructuur hebt. We bespraken dit boek al eerder en nu is het een bestseller. Google heeft 2,6 miljoen Black Swan items.
Auteur Nassim Nicholas Taleb heeft zijn BlackBerry uitgezet en draait nu overuren want iedereen haalt hem er nu bij omdat hij de huidige crisis aan zag komen.
Dat is natuurlijk nonsens. Taleb ziet heel andere dingen, namelijk de ontwikkelingen die niemand aan ziet komen. Zoals 9/11 bijvoorbeeld.
Taleb’s typische Zwarte Zwaan gebeurtenis heeft een enorme impact maar was onvoorspelbaar. Achteraf herinnert iedereen zich wel iemand die het toch voorspeld had. Vaak zo’n figuur zelf. Dat heet gewoon hindsight bias in behavioral finance jargon en het komt heel veel voor. Geruststellend als u er ook last van hebt.
De huidige crisis is iets anders.

Voor de huidige crisis hebben we een andere verklaring. Het is een zogenaamde Predictable Surprise.
Nu zijn er ongetwijfeld een aantal van u wat teleurgesteld want deze term is te eenvoudig en niet erg esoterisch. Zo’n Black Swan klinkt beter, zeker als u weet dat het boek eigenlijk een essay is in financiële epistemologie. Door ervaring wijs geworden kan ik u verzekeren dat de gemiddelde Nederlandse vermogensbeheerder of bankier dat woord niet eens kent en er door afgeschrikt wordt. Kennis, ook in bestsellerformaat, is eng.

Predictable Surprises doen denken aan Every Day Low Prices. Dat lijkt ook te vanzelfsprekend om de moeite van het opschrijven waard te zijn. Maar ook dat is een echt idee, zij het wat grutterig.
Goddank is er nog zoiets als het begrip Gerenommeerde Business School. De uitvinders van de term Predictable Surprises, de heren Bazerman en Watkins, doceren respectievelijk aan Harvard Business School en IMD. Het beste recente stuk over deze materie publiceerde Watkins eind vorig jaar in Business Week
Licht verteerbaar, dus perfect voor mensen met epistemologie fobie maar wel heel duidelijk.

Een Predictable Surprise wordt wel degelijk voorzien door een aantal mensen. Dat is niet zo moeilijk als het lijkt. Uw nederige columnist is zeker niet de enige die nooit mee heeft gedaan aan CDO’s – maar ze wel aangeboden heeft gekregen.
Het verhaal over de CDO klappen in betere kringen, of gewoon in Quote 500 sferen, is nog niet geschreven.
Ik ben ook niet de enige die al enige tijd geen financials aanraakt, hoewel die een kwart van de index uitmaken.
Ik ben ook niet de enige die gewaarschuwd heeft voor de gevolgen van de onroerend goed gekte in de VS.

Maar omdat organisaties en hun leiders verblind zijn door belangenverstrengeling kan het zo weer gebeuren. Eenvoudige particulieren moeten beschermd worden tegen te complexe producten die verkocht worden door slimmerds met een unfaire kennisvoorsprong.
Tenslotte moeten we ons afvragen waar we mee bezig zijn in de vermogensbeheer sector. Korte termijn impulsen zijn belangrijker geworden dan lange termijn resultaten.
Verandering hierin zou overigens wel een Unpredictable Surprise zijn.

Michael Kraland