De hierna volgende column verscheen eerder in FD Geld, het wekelijkse Personal Finance Magazine van Het Financieele Dagblad.

De implosie van onze financiële markten heeft een groot aantal verwarrende consequenties. Nu hebben we het voor het gemak even niet over de depressie waar we nu inzitten maar over de minder voor de hand liggende correlaties die toch opeens naar voren komen.
Zo is het logisch dat wanneer de kapitalisten falen en de overheid moet ingrijpen, de ambtenaren het voor het zeggen krijgen.
De vraag is natuurlijk of dat een verbetering is. Wie het track record van de ambtenarij kent twijfelt daar aan. Gelukkig wordt dat track record meestal geheim gehouden tenzij het niet anders kan. Denk aan de HSL treinverbinding tussen Amsterdam en Brussel en huiver.

Maar om het nog wat verwarrender te maken moet u even op YouTube kijken naar Gerry Ackerman, de democratische afgevaardigde die de SEC toespreekt bij de hoorzitting over Madoff. Volgens Ackerman was de SEC een ergere vijand van de Amerikaanse belegger dan Madoff zelf.
Gelukkig kunnen de SEC ambtenaren hier niet voor verantwoordelijk gehouden worden.
Dat laatste zal steeds belangrijker worden. Slimmeriken zorgen ervoor dat ze wel verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor winsten maar niet voor verliezen. Noem het asymmetrische beloning. Het klassieke hedge fund model is daar een prachtig voorbeeld van. Bij winst krijgen de managers 20% en beleggers 80%. Minus de management fee, maar wie daarover zeurt is een kniesoor. Maar bij verlies krijgen beleggers daarvan 100% . Zo ook bij banken. Als u daar risico’s neemt en het pakt goed uit krijgt u een bonus. Elk jaar weer, tot het fout gaat. De bank krijgt dan 100% van het verlies en u een discrete schop onder de gestreepte en met kleurige bretels vastgesjorde broek. Vroeger was dat niet zo erg maar nu het allemaal wat grootschaliger is geworden en het ons geld gaat kosten is dit heel actueel. Daarom hebben we nu gedoe om die bonussen.

Het vervelende met banken is dat ze een soort ziekelijke neiging hebben om kapot te gaan en gered te moeten worden. Ze kunnen meestal heel goed uitleggen dat ze er niets aan konden doen, zoals destijds in Latijns Amerika, toen de grote Amerikaanse banken kapot gingen.
Je hebt natuurlijk ook conservatieve, voorzichtige banken en die hebben geen bonus probleem.

De bonusboys bij de boogie banken krijgen dus eigenlijk een gratis calloptie op winst. Als aandeelhouders schrijft u constant puts. U krijgt elk jaar wat premie binnen – winst noemen ze dat- en dan als het fout gaat krijgt u de hele mik thuis afgeleverd zodat er in uw tuin geen plaats meer is voor kabouters. Op dit moment gebeurt ons dat met ABN en er is meer onderweg, nog even geduld.
Vervolgens gaat de overheid, of in het geval van ING de heer Hommen, proberen van een fel oranje bank weer een keurige grauwe tent te maken.
Want, zoals Nassim Nicholas Taleb onlangs opmerkte, nu hebben we het slechtst denkbare systeem. Kapitalisme voor de winsten en socialisme voor de verliezen.

Het vervelende voor een eenduidige anti-bonus houding is dat we ook hier weer te maken krijgen met Merton’s wet van Onbedoelde Gevolgen. Je ziet het nu al. De meest competente professionals vertrekken bij banken die door de overheid gesteund worden. Daar krijgen ze immers geen bonus meer. Die vertrekken dus naar een andere bank die nog niet gesteund wordt. Want die betaalt wel bonussen. En straks, als we de wereld geherorganiseerd hebben in keurige duffe banken zonder bonus enerzijds en levensgevaarlijk creatieve financiële zakenboetieken anderszijds, dan komt het probleem terug.
Want zo is het ook ontstaan. Omdat de aandeelhouders van die banken dat zo toejuichten. En die aandeelhouders dat zijn wij. Minister Bos heeft gewoon gelijk.

Michael Kraland

Michael Kraland is financier en oprichter van Inveztor. Disclaimer Kraland: niet van toepassing.