Geld en politiek zijn twee handen op één buik. In een democratie dan wel te verstaan. In een totalitaire staat, laten we bijvoorbeeld Lybië even nemen, is het één hand op één buik. Kadhafi blijkt meer dan $200 miljard achterover te hebben gedrukt. En zo was het ook voordat de democratie populair werd als staatsvorm.
Wanneer het wel twee handen op één buik waren, waren het wel mannenhanden. Dikke mannenhanden ook, want aan het eind van de XIXe en het begin van de XXe eeuw kwam er pas algemeen kiesrecht. Daarvoor, en ook in de tijd van Pericles, kende de democratieën censuskiesrecht. Belastingbetalers, mensen met bezit, mochten bepalen hoe die middelen werden aangewend. Soms valt het op dat er nostalgie is naar deze vorm van democratie, bij de PVV kan je gewoon aanvoelen dat de basis dit geen slecht idee zou vinden.
De actualiteit is dat de politiek achter loopt. In Europa is dat flagrant, maar hetzelfde geldt voor de VS. Markten lopen voor op de politiek. Daardoor krijg je dat de politiek pas iets doet wanneer de financiële markten haar daartoe dwingen. Wanneer die veranderingen onprettig zijn en het een paar keer achter elkaar gebeurt, zoals nu het geval is, zien we een reactie.
Extreem linkse en extreem rechtse milieus beginnen dan te roepen dat het nu genoeg is, dat gedoe met die markten, toch allemaal zakkenvullers. De politiek moet haar leidende rol terugpakken en een eind maken aan de marktterreur. Want zonder de politiek kunnen die markten niets doen, vindt u ook niet? Nou dan? Toch?
We krijgen nu te maken met het ontkennen van het pas ontdekte fenomeen Wisdom of Crowds*.
Onzichtbare hand
Adam Smith had het in de XVIIIe eeuw over de onzichtbare hand. Niets nieuws dus, alleen anders toegepast. De markt is een grote groep acteurs die samen, onafhankelijk van elkaar, richting geven aan de geldstromen. Die richting kan vervelend zijn. Meestal is dat omdat de politici, met hun primaat van de politiek, eerder hadden besloten dat de werkelijkheid voortaan zo zou zijn als de politici zich die voorstelden. Grieks overheidsrisico net zo geprijsd als Duits risico bijvoorbeeld. Onbeperkt krediet via Fannie Mae en Freddie Mac, zonder nare gevolgen.
Gelukkig stelt de politiek toezichthouders aan. Dat zijn ambtenaren die helpen ervoor te zorgen dat het geen zootje wordt. Zo heeft de Europese Commissie haar Eurostat. Die organisatie ziet erop toe dat de cijfers kloppen bij nieuwe landen die in de EU komen, zoals Griekenland. Of dat de begrotingstekorten niet te groot worden in de andere landen. In alle OECD landen hebben politiek en toezicht gefaald. Markten streven naar macht en monopolie, net zoals de politiek. Politici willen voor alles herkozen worden. De ervaren, kundige politicus die het algemene belang boven zijn eigen belang stelt is eerder uitzondering dan regel, denk aan Frits Bolkestein.
De extremisten willen dus de macht weghalen bij de markt, die formeel geen macht heeft, en die teruggeven aan degenen waarvan de macht nu taant maar die de ellende hebben veroorzaakt. Ellende die zo groot is dat de markt daar het rode knipperlicht is geworden. Dat licht, zo vindt men nu, zetten we gewoon uit. Reden is dat het veel gemakkelijker is om invloed uit te oefenen op de politici dan op de markt.
Occupy
Zo verklaren we ook de opkomst van romantische verzetsbewegingen als Occupy Wall Street of de Indignados. We nemen een eetlepel tragiek van een generatie jongeren die geen werk meer vinden. In Zuid-Europa is jeugdwerkloosheid van meer dan 20% geen uitzondering. We nemen een kopje gegraai en een soeplepel hebzucht. Die mengen we met een kredietcrisis en een solvabiliteitscrisis. Politici, toezichthouders en bankiers zijn dus allemaal even schuldig. Laten we dan in plaats van moeilijk te doen de schuldigen gewoon executeren. Iedereen haat inmiddels politici en bankiers, en regelgevers zijn alleen maar gefrustreerde politici en bankiers met minder durf, laten we wel zijn.
En dan? Het bankstelsel kunnen we wat aanpassen door het scheiden van deposito’s en zakenfuncties. We kunnen een verbeterde Glass-Steagall wet invoeren. We kunnen de politiek veranderen, zoals de PVV en de Socialistische Partij dat willen. Hm. Resultaten uit het verleden maken ons bang voor de toekomst.
Of we kijken hoe sommige andere landen succesvol zijn geweest. We denken dan meteen aan rare extremisten, zoals de politici en ondernemers die Canada en Zweden tot bloeiende economiën hebben herschapen. Terwijl die landen 15 jaar leden door iederen waren opgegeven. Voorgoed, dachten we toen. Net als nu.
*Zie het boek van James Surowiecki.
Michael Kraland schreef dit artikel voor Risk Magazine, een uitgave van de Financiële Studievereniging Risk Groningen.
Michael Kraland 
Over risk management gesproken… .
Financiers zijn nogal eens bereid relatief veel voor informatie te betalen. Ik heb me wel eens laten vertellen dat een Bloomberg terminal alleen al 2000 pond per maand kost. En hoeveel levert die informatie dan op? Laten we ons eens wanen in een wereld waar wij op Inveztor de enigen zijn die een directe verbinding hebben met alle ERP systemen van de op de beurs genoteerde bedrijven, zodat wij van al die bedrijven iedere seconde de “Month, Quarter and Year-to-Date” actuele resultatenrekeningen en balansen kennen. Over Insider informatie gesproken! Hoeveel is je dat waard, al die informatie?
Veel mensen zouden waarschijnlijk zeggen dat zoiets net even te ver gaat, ook al vertel ik erbij dat het hier om hackers van onbesproken gedrag gaat zoals Liesbeth Salander uit Stieg Larsson’s Millennium Trilogie. Maar de diehards onder ons zeggen misschien wel “kom maar op”. En misschien leggen de complottheoretici wel even hun “Begraafplaats van Praag” opzij.
Daar die fundamentele informatie achteraf voor al die bedrijven gewoon in tijdreeksen op Internet commercieel verkrijgbaar is, kun je natuurlijk achteraf doorrekenen hoeveel risico je gelopen had met je beleggingsstrategie als je die info drie maanden eerder had gehad, praktisch op het actuele moment van de business activiteiten. Je kunt dus achteraf de waarde van die voorkennis en actuele kennis bepalen.
En nu gaat waarschijnlijk mijn verbeelding even te kort schieten. Ik kan dan namelijk alleen maar beleggingsstrategieën bedenken die ervan uitgaan dat ik de 12 aandelen selecteer waarvan de netto marges als top 12 van alle 14,000+ aandelen in de DBase de maximale groei vertonen en waarvan de dagomzetten minimaal $10 miljoen zijn. Over de afgelopen 12 jaar doe je het dan bijna 5%/jaar slechter dan de S&P500 en je maximale risico is -90%. Als je dat zelfde foefje met de EPS uithaalt, dan doe je het gedurende die 12 jaar 4%/jaar beter dan de S&P500, maar wel met een hoger risico van -66%.
Dus zelfs als ik alle fundamentele info een kwartaal eerder ken dan ieder ander, dan nog loop ik gigantische risico’s om al mijn geld kwijt te raken. Het flagrante is dat alle stock waarderingsmethoden van winstverwachtingsgroei uitgaan. En als je ervan uit zou gaan dat al die winstverwachtingen letterlijk uit zouden komen zoals in de beide testen werd opgezet, dan worden je risico’s ineens torenhoog en je opbrengsten over de afgelopen 12 jaar kleiner dan die van een spaarrekening. Maar als ik 12 jaar lang consequent de 12 hoogste 4-wekelijkse winstbijstellingen van analisten 4 weken voor openbaarmaking had gekend, dan had ik 100%/jaar opgebouwd met een maximaal risico van -48%. Ik ken ze echter pas 4 weken later, en dan brengen ze net geen 6%/jaar meer op dan de S&P500 met het gigantische risico van -78% over die 12 jaar.
Eigenlijk best slimme jongens, die informatieverkopers. En over risico management gesproken. Al die forward testen zijn binnen enkele minuten te verifiëren. Gewoon transparant voor iedereen en te controleren door iedere notaris of RA. De twee SQL regeltjes die je voor ieder van die drie testen moet intypen wil ik bij overstelpende vraag hier wel even geven.
@dravo,
Veel belangstelling voor je strategie. Je reactie bevestigd mijn gevoel t.a.v. de informatie stromen. Als je behulpzaam wilt zijn met aanvullende info graag. Dit als tegenwicht voor ‘risicomijdend’ spaargedrag waarmee de bank wordt beloond…
Als u het zo zegt, zijn banken NIET schuldig.
Banken hebben gehandeld hetgeen politici, overheden en centrale banken van hen verlangde: krediet, krediet, krediet. Door jarenlang de spelregels voor banken, inclusief één a twee decenia lang de rente te laag te houden (begonnen bij Greenspan), met als gevolg een monetaire verruiming ver boven de economische groei (inflatie), met een ontstuimige kredietgroei (groei op krediet ipv groei vanuit winsten), en veel te lage solvabiliteits-/kapitaaleisen vanuit overheden richting banken.
Als u het zo zegt, hebben banken helemaal GEEN schuld. Zij hebben alleen gehandeld hetgeen politici, overheden en centrale banken van hen vroeg.
En van die overheids-/politieke eis hebben banken ten volle van geprofiteerd: winsten uitkeren in megabonussen en dividenden ipv terug te steken in het bankbedrijf, voor groei of aansterken van solvabiliteitsratio’s.
Alles op basis van hetgeen politici, overheden en centrale banken hen vroeg en opdroeg: groei door krediet, nog eens krediet en nog meer krediet.
Gr Jan Rolle
@ Rolle
“Als u het zo zegt, hebben banken helemaal GEEN schuld”
Dat is niet helemaal waar. De banken komen juist om van de schulden.
OK, sorry, ik zal het niet weer proberen.
Ik zeg niet dat de banken geen schuld hebben, ik moest voor die jongens een stukje over Geld en Politiek schrijven en dan kom je bij die banken. Ik had geen zin om een heel moraliserend verhaal over het gedrag van de grote banken op te hangen.
Maar als u iets kwijt wilt, be my guest.
Marktwerking is in veel gevallen efficiënter, goedkoper en sneller dan overheidsingrijpen, om allerlei redenen waaronder de wet van onbedoelde gevolgen. Die banken zijn voor een deel veel te groot. Het toezicht is niet goed genoeg. Het gaat niet zozeer om meer toezicht, dus niet meer ambtenaren die emailboxen uitkammen, maar top professionals die veel van risico en bankmanagement weten.
Omdat die banken te groot zijn kunnen we ze niet meer laten omvallen. Maar ze moeten juist kunnen omvallen.
Aandeelhouders en voor een deel ook de obligatiehouders moeten alles kunnen verliezen (aandeelhouders) of heel veel (obli houders).
Het citaat van Charles Prince, Citigroup, is overduidelijk: de grote banken voelen zich verplicht te blijven dansen zolang de muziek speelt.
Dat moet omdat de aandeelhouders van die banken hoge rendementen eisen.
Curb your enthusiasm, bank aandeelhouders. Maak die banken klein. Laat alleen het facilitaire bedrijf, de pijpleidingen en andere betaalsystemen en de back offices groot zijn. Maar wel concurrerend en innovatief.
Nu vervormen we de markt en kan de markt haar zuiverende werk niet doen. Failliete banken moeten failliet. Maar het systeem moet blijven bestaan.
Het systeem moet robuust en duurzaam zijn. Wie 30 of 40 keer leverage wil toepassen moet dat op eigen risico doen. Huis verpanden, vrouw en kindertjes in een stacaravan als het fout gaat, maar niet een gratis put van de overheid.
Dit systeem is dolgedraaid. Waar is de Nederlandse Paul Volcker?
MCK.
Geheel eens Jan. Echter m.i. is het nog sterker: niet alleen wat politici, overheden en centrale banken van hen vroegen maar ook wat WIJ van hen vroegen. Als je de klant niet bedient die telkens hogere rentes eist en kredieten nodig heeft tegen zo gering mogelijke kosten dan delf je het onderspit tegen de concurrent.
WIJ zijn schuldig aan de crisis, niemand anders, en we kunnen niet de ander de schuld geven. Dat deden we wel en doen we nog steeds: eerst die domme amerikanen die op de pof leefden en belachelijke hypotheken afsloten, toen de Grieken die zo idioot zijn om ….nu vul maar in. Wij komen ook nog wel aan de beurt m.i. Wanneer kijken we naar onszelf?
“Marktwerking is in veel gevallen efficiënter, goedkoper en sneller dan overheidsingrijpen, om allerlei redenen waaronder de wet van onbedoelde gevolgen”.
Al je financiers de vrije hand geeft, krijg je dat nog geen 1‰ zich een factor tien verrijkt terwijl de rest verarmt. Dat hebben we de afgelopen tien jaar in de VS gezien, of eigenlijk in alle ontwikkelde economieën. Dit soort woorden zijn van Buffet, die zich blijkbaar realiseert dat verrijking alleen kan als die met anderen gedeeld zoals aangegeven wordt met zijn voorstel tot belastingverhoging voor de rijken.
Nederland gaat gebukt onder een van de grootste schulden van de wereld (overheid + privé + bedrijven), 327% van het BNP. Die van Griekenland is een schijntje daarbij. We staan op de achtste plaats ver voor Griekenland en de VS. De nieuwe president van de Nederlandse Bank waarschuwde daar onlangs voor. De oorzaak van het opbouwen van die schuld is de illusie van het model dat erachter zit. De financiers hebben aangenomen dat de waarde van het collateraal even hard zou groeien als de koopkracht van de eigenaren van dat collateraal, omdat die waarde door de vrije markt bepaald wordt. In de volksmond heet dat dat de waarde bepaald wordt door wat de gek ervoor geeft. En dan krijg je de situatie dat we 2000 florijnen gaan neertellen voor een tulpenbol.
Dat model “verarmde” de afgelopen 12 jaar meer dan 999‰ van de bevolking van de ontwikkelde economieën. Als onze groei nu gaat stagneren, kunnen we met geen mogelijkheid de rente meer opbrengen waar iedere dag weer die 327% aan leningen om vraagt. Gelukkig hebben we het in NL zo geregeld dat de enkele reis naar de eeuwige jachtvelden je erfgenamen niet opzadelt met die schuld. Après moi le déluge.
Een van de grootste illusies van financieren is dat gerealiseerde en geprojecteerde winstgroei een maat is voor waarde. Natuurlijk, als je met enkele grootaandeelhouders 70% van een bedrijf in handen hebt en de overige 30% dumpt z’n aandelen ben je in de absolute zekerheid dat je ze voor veel minder “bloed” weer omhoog kunt kopen. Eendracht maakt macht en marktleiders bepalen nu eenmaal wat er gebeurt. Maar door de bank genomen, zelfs met alle voorkennis van de wereld, loop je op basis van dat vrije marktmechanisme meer dan -65% risico. Zeker niet goedkoop en zeer inefficiënt. Je verdiende gedurende de afgelopen 12 jaar niet meer dan op een spaarrekening. Er moet toch een beter, goedkoper en efficiënter model voor waardebepaling bestaan dan winstgevendheid? Die list van een zekere Kraland laat dat hier toch als geen ander zien?