September was geen leuke maand voor ons, want onze cliënten wilden opeens terug in aandelen. Gelijk hadden ze, want als de beurs stijgt is dat goed voor aandelen, iets wat sommigen vreemd genoeg wel eens vergeten. Anders hadden we geen uitdrukkingen zoals Gezonde Correctie.

We zitten nu in een Gezonde Correctie. Die is vooral gezond voor mensen met puts en bonds. Wie long is gebleven, voelt zich minder gezond. De CAC 40 zakte acht sessies achter elkaar, de op één na slechtste periode ooit.

Hoe kwam dat en wie had dit voorspeld? Frank van Dongen deed het, maar ook hij had last van teenkrommingen, vooral begin september. Hij zeurde daar nooit over en maakte grapjes over zijn waardeloze puts, die nu weer waardevol zijn.

Ineenstorting
Niemand had ook Dubai voorspeld, althans niemand die ik ken, anders hoor ik het graag. Van Dongen ook niet. De Opec-beslissing om de olieproductie in te dammen, was niet goed te voorzien, maar daar gaat het niet om. Waar het wel om gaat is, dat een groot aantal professionelen die hele rally maar niks vonden. Ze stonden twee maanden lang voor aap.

Dubai hadden ze niet voorzien, alleen dat er iets zou gebeuren, waardoor de visie van de markt veranderde. Die was opeens optimistisch geworden en aandelen werden weer duur. Laten we even teruggaan in de tijd. De rally was echt en legitiem, want in maart waren aandelen geprijsd voor een volledige ineenstorting van alles wat heilig en dierbaar is.

De wereld verging niet, omstandigheden werden weer normaal en beleggers zijn van nature optimistisch, zeker als ze eerst extreem pessimistisch zijn geweest. Bij een aantal bedrijven begonnen de eerder genomen kostenbesparingen door te werken. Bovendien waren verwachtingen hard naar beneden bijgesteld en daarom kwamen er best gunstige resultaten.

Perceptie is alles
Die perceptie is belangrijk, want er is niet veel veranderd, behalve die perceptie. Het ging beter en daarom liepen beleggers vooruit op herstel. De bedrijfsresultaten wezen daar ook op, alleen bleek het een herstel zonder banen: een jobless recovery. Om consumenten door te laten consumeren daar waar ze doorconsumeren, in de VS, moeten ze banen hebben.

Bedrijven wonnen aan productiviteit en dat doen ze nog steeds. Logisch, want er zijn een minder mensen aan boord en die werken hard, want anders gaan ze door de volgende draaideur mee naar buiten. Daarom zagen de bedrijfswinsten en perspectieven er steeds beter uit. Er was een storende factor en die was er in de lente al, voordat het tot de media doordrong.

De Amerikaanse insiders bleven aan de verkoopkant opereren. Als die aandelen zo goedkoop waren en de perspectieven zoveel beter, waarom kochten die mensen dan niet? Geen probleem, zeiden de optimisten. Dit stelt niet veel voor. Inderdaad is het zo, dat verkopen een minder duidelijk signaal is dan kopen.

Cancun en Dubai
Je kunt verkopen om aan verplichtingen te voldoen, belasting te betalen, kinderen naar de universiteit te sturen, of schulden af te lossen. Kopen doe je maar om één reden. Met het Amerikaanse fiasco in Irak werd duidelijk dat de financiële boog, die al aardig gespannen was met het Twin Deficit – teveel import en teveel schulden – steeds verder werd aangetrokken.

Intussen stoomt Azië vrolijk door, mede profiterend van een lage dollar. Japan probeert haar yen op de plaats te houden, om een pril begin van herstel door te laten zetten. Vervolgens wordt daar in Dubai de vloer mee aangeveegd, nadat in Cancun de onderhandelingen zijn mislukt en we regelrecht afstevenen op een nieuwe ronde protectionisme.

Iets concreter sprekend, belegt u in een bedrijf waarvan morgen in één klap een procent of drie à vier van de omzet weg kan zijn? Dat gebeurde met de dollar binnen een paar dagen. De onzekerheid is toegenomen en de markt heeft tegen die nieuwe onzekerheid nog geen nieuw evenwicht gevonden.

Van jobless naar job loss
Gaat de dollar verder zakken? Dat kan heel goed. Francis Mer, de Franse minister van Financiën, zegt volgens de meestal welingelichte Canard Enchaîné, een satirisch weekblad, dat de euro 15% naar beneden moet om nog groei te kunnen bereiken. Zijn hele précaire en omstreden begroting is gebaseerd op groei in 2004 en nu lijkt het erop dat die er niet komt.

Alleen Engeland en Spanje doen het aardig, we laten Scandinavië er even buiten. Inmiddels zijn er zoveel ontslagen gevallen, dat duidelijk is geworden dat de uitholling van de Westerse industriële basis ten gunste van Azië een nieuwe fase ingaat. Dit is geen jobless recovery meer, maar een job loss recovery.

De fundamenten voor dollargerelateerde bedrijven zijn niet geweldig en dat is een eufemisme. Nieuws dat op zich niet eens zo schokkend is, zoals het Opec-nieuws, wordt als dramatisch slecht ervaren. Oktober is soms een minder goede maand, soms zelfs een heel slechte. Herstel begint meestal juist in november, wanneer niemand er meer aan denkt.

Misschien moeten we daar maar eens aan denken.