De burgerlijke vrijheden zijn de belangrijkste verworvenheid van een democratische rechtsstaat. Om deze vrijheden te kunnen koesteren verwerpen wij andere, eenvoudigere vormen van bestuur. Aan de linker- en rechterzijde van het politieke spectrum lonken altijd alternatieven. Maar niet alleen daar, ook uit ons midden komt een bedreiging. Politicologen die zich specialiseren in de werking van de bureaucratie – die zijn immers deskundig – kunnen hier allerlei leerzaams over vertellen.

Op dit moment lees ik Tom Holland’s Rubicon, een prachtig werk over de ondergang van de Romeinse republiek en de teloorgang van de republikeinse vrijheden. De bedreiging kwam toen van een sterke man. Marius, Sulla, Pompejus en tenslotte Caesar.
Bij de nazaten van Julius Civilis komt de dreiging, met alle respect voor onze premier, die schat, niet van een sterke man. In ons kleine wereldje van de financiële markten komt de dreiging uit ons midden. Die bedreiging heeft het niet gemunt op de macht in de staat, maar is een anoniem, politiek en sociaal proces.

De deugd, in Romeinse zin, van de geëngageerde burger is op dit proces te wijzen en het aan de kaak te stellen. Daarvoor hebben we vrijheid van meningsuiting.
Helaas functioneert die, in ons kleine wereldje, niet meer optimaal omdat niemand meer iets durft te zeggen uit angst voor de AFM. Dat is een slechte zaak.

Tja, alweer de AFM. Toezicht is noodzakelijk. Zonder toezicht kunnen financiële markten, die voor onze economie van groot belang zijn, niet functioneren. Maar er is nog iets dat beter is dan toezicht, veel beter zelfs. Dat is goed toezicht. Toezicht is moeilijk, ongetwijfeld moeilijker dan de praktijk zelf. De goede toezichthouder moet immers niet alleen competent zijn maar ook onkreukbaar, rechtvaardig en hij moet niet uit zijn op eigenbelang.
Hij mag geen onschuldige slachtoffers willen maken omwille van een carrière. In geval van twijfel is een verdachte niet schuldig en een verooordeling zonder proces kan al helemaal niet. Toch wijst de praktijk anders uit.
De AFM heeft teveel macht en oefent die macht uit op een manier die niet strookt met onze beginselen. Aan competentie wordt alom getwijfeld.
Dat sommigen niet door hebben dat de tijden veranderd zijn is één ding. Klagende dinosaurussen zijn een goed teken. Een zwijgende, maar morrende beroepsgroep is dat al wat minder. Vervelender nog is als ze hun mond niet meer open durven te doen uit angst voor represailles. Want dat is wat ze, off the record, allemaal zeggen.

Onlangs was Willem Burgers mijn gast in Slapend Rijk, een radioprogramma op BNR Nieuwsradio. Burgers is in 2004 veroordeeld tot een taakstraf vanwege een aandelentransactie voor een fonds van Dexia dat hij beheerde. Er was geen sprake van geldelijk gewin en naar ons eigen gevoel was Burgers vooral slachtoffer van de topman van het inmiddels ter ziele gegane Landis, met wie hij de gewraakte transactie deed. Hoogstens een gele kaart, zei een voormalig Euronext-topman, die toch echt geen radicaal is in dit soort zaken.
Burgers gaf desgevraagd toe dat de AFM een vermogensbeheerder, die hem na deze onprettige ervaring toch in dienst wilde nemen, wel toestemming had verleend om dat te doen. Maar, zo werd er aan toegevoegd, reken er dan maar op dat we jullie constant zullen gaan controleren. Dat wil natuurlijk niemand want zo’n controle is niet prettig en mobiliseert veel mensen.

Burgers is weliswaar veroordeeld, voor wat in vak gezien wordt als een affaire van niets waar hij eerder slachtoffer was dan iets anders, maar hij is in beroep gegaan en dat beroep wordt in februari behandeld.
Nu is hij een fonds begonnen, zodat hij, jaren na deze affaire, voor het eerst opnieuw zijn vak kan uitoefenen. Hij heeft hiervoor gebruik gemaakt van een wettelijke mogelijkheid, namelijk door te kiezen voor een hoge drempel van meer dan € 50.000.

Willem Burgers is een nette, bescheiden man. Als alle vakgenoten die altijd zo klagen over de AFM nou eens een geste doen en inschrijven op zijn fonds? Stel eens een daad heren, dat zou mooi zijn.

Michael Kraland Michael Kraland is oprichter en columnist van Inveztor. Disclaimer niet van toepassing.