Hoewel er jaren studies verschenen die aantoonden dat analisten er als groep systematisch naast zaten, duurde het tot de internetbubbel voordat er maatregelen genomen werden. En dan nog ging het niet om de systematische fouten die deze verder door ons zo gewaardeerde groep maakt. Nee, de Henry Blodgets en andere Jack Grubmans werden door aanklager Eliot Spitzer gepakt omdat ze zich te zeer lieten gebruiken door hun broodheren, de zakenbankiers.

De bazen bleven buiten schot, de effectenbanken betaalden boetes. Uiteindelijk kwam dat uit de zak van de aandeelhouders, precies zoals die ook de prijs voor de excessen van de kredietcrisis betalen, als het al niet de belastingbetaler is die dokt. In een mysterieuze vorm van gerechtigheid viel Spitzer zelf kortgeleden in een ‘Girls Gone Wild’-schandaaltje, ongetwijfeld een afrekening maar we weten nog niet met wie.

In wezen is er ondanks allerlei kostbare regelkomedies niets veranderd. Als dat wel zo zou zijn had je nu een hele kaste onafhankelijk opererende analistenbureaus. Er is korte tijd sprake van geweest dat die er zouden komen, maar dat ging niet door. Slechts een enkele naïeveling geloofde er ooit in.

U moet maar van me aannemen dat de meeste analisten goede huisvaders, huismoeders of anderszins keurige mensen zijn die geen vlieg kwaad zouden doen en er niet met uw spaarcentjes vandoor gaan en dat zelfs niet willen. Meestal willen analisten alleen een goed salaris, een prettige werksfeer en de mogelijkheid hun werk netjes te doen, net zoals de mensen die hen in een hoekje drukken, misbruik van hen maken en ze van allerlei naars beschuldigen. Mensen zoals u en ik. Want hoe je het ook wendt of keert, het werk van analisten laat — collectief, sommige van onze beste vrienden zijn immers analist — te wensen over.

Gelukkig zijn er slimmeriken die hier een oplossing voor bedacht hebben. Dat zijn de beheerders die zelf analisten in dienst nemen. Die analisten zijn niet gevoelig voor de pressie van papierplaatsende zakenbankiers. Ze hoeven hun ideeën alleen intern te verkopen. Dat laatste is een belangrijk voordeel. Stel dat zo’n analist iets belangrijks te melden heeft. Dan krijgen de beheerders van zijn of haar firma dit als eersten en vaak als enigen te horen.

Een rapport van een analist die voor een effectenbank werkt wordt publiekelijk verspreid. Het gaat ook door een uitgebreide compliance-molen en de analist moet enorm uitkijken wat hij zegt. Als hij iets opschrijft wat het bedrijf niet bevalt, dan wordt hij uitgesloten van contacten en informatie.

Bovendien moet die analist betaald worden door de orders van klanten. Als een ‘sell side’-analist dus met een weinig sexy rapport komt scoort hij daar geen punten mee en gaat zijn hoofd research zich afvragen waarom hij deze dure analistenuren volgend jaar nog op zijn budget zou moeten handhaven.

U begrijpt nu waarom het al jaren bekend is dat buy side-analyses veel objectiever zijn dan sell side-verhalen. Daarom zijn ze ook veel meer waard en wil iedereen ze hebben.

Nu wil het toeval dat ik dat zelf ook dacht begin jaren negentig. Ik had toen gekozen voor werkzaamheden bij een effectenboetiek die alleen werkte op basis van buy side-analyses. Dat leek me oneindig veel beschaafder dan dat agressieve pushen van de ordinaire sell side-jongens met dollartekentjes in hun ogen.

Recent Harvard Business School-onderzoek van Groysberg et al.*) laat hier geen spaan van heel. Buy side-stuff presteert minder dan sell side-research. Ook blijkt dat zelfs de buy side-mensen veel te optimistisch zijn. Wij zijn dan ook bijzonder pessimistisch wat betreft een fundamentele verbetering van deze praktijken in de nabije toekomst.

Michael Kraland

*) Boris Groysberg, Paul Healy, Craig Chapman, Devin Shanthikumar van de Harvard Business School en Yang Gui van de University of North Carolina, Chapel Hill.