De hierna volgende column verscheen eerder in FD Geld, het nieuwe wekelijkse Personal Finance Magazine van Het Financieele Dagblad.

Al die kritiek op Minister Bos lijkt ons bijzonder flauw. De overheid doet wat ze kan met een probleem waarbij ze alleen kan verliezen. Steun ze dus maar. Ook al dienen veel maatregelen die we in de VS zien nergens toe. Mensen en bedrijven geld toestoppen is een uiterste noodmaatregel en werkt vooral averechts. Geld aan een slecht bedrijf geven betekent minder geld voor een goed bedrijf. Geld in de portemonnees stoppen om te gaan winkelen is zoiets als drank aan een alcoholicus geven. Het helpt gewoon niet, maar het is wel populair.

De tijd moet haar helende, banale, impopulaire werk doen. Time is money, maar geld is niet tijd.

Je hoort om je heen dat we ons een recessie aanpraten. Misschien lijkt dat zo omdat het nog relatief goed gaat in Nederland.

Die recessie kan veel erger worden en langer duren maar hoe erg en hoe lang is niet te voorspellen. Het kan omslaan in een depressie en dan moet je uit aandelen zijn en uit alles dat risico is. Dat is op zich al een risico want een heftige bearrally in aandelen kan elke dag starten. Tenzij we er net één achter de rug blijken te hebben. Maar het hoeft niet in januari te gebeuren, geloof de verhaaltjes over januari maar niet. Rustig gaan slapen is wenselijk maar misschien is het realistisch om voorzorgsmaatregelen te nemen. Gebruik bearrallies om posities af te bouwen. De wereldeconomie betaalt haar schulden af en dat proces is pas anderhalf jaar aan de gang. Dit kan langer duren.

Als januari goed is, gaat het jaar goed zegt men. Hm, januari was een positieve maand in 2001 en 2002.

Januari was ook positief in slechte jaren zoals 1930 (Dow -17%) en in 1933 (-19%) evenals in 1974 (-…%). Van 1929 tot en met 1933 zakte de markt elk jaar opnieuw met twee cijfers.

Veel data die ik zie zijn erger dan ik dacht, zoals de Amerikaanse ISM data. Dit Institute for Supply Management kijkt naar inkopers. Die kopen niet en dat is slecht. Optimisten zien dat glas als half vol. Pessimisten kijken 60 jaar terug in plaats van 20 jaar en zien dat het nog veel slechter kan. Nog twee keer zo erg. Net zoals met Tobin’s Q, die we hier onlangs bespraken. Die Q is een quotiënt van James Tobin, de Nobelprijswinnende econoom en die verhouding komt van 2,9 in het jaar 2000 en is nu 0,7. Dat is laag, maar denk er aan dat op de bodem van depressies de verhouding, tussen de marktkapitalisatie van aandelen en hun vervangingswaarde, 0,3 was.

Hoe kan je zo pessimistisch worden ? Misschien mede omdat China de volgende Madoff lijkt. China groeide meer dan 10%. Als China even pauzeert op 5% is dat vervelend maar niet dodelijk. Wat als China niet meer 5% groeit ? Wat wanneer blijkt dat er allerlei crises broeien, in onroerend goed, in industriële productie en sociaal ? Dan krijg je hetzelfde effect: achteraf had iedereen het zien aankomen. Alleen gek dat niemand wat zei. Chinese data zijn niet betrouwbaar.

De wereldhandel neemt echter snel af. Dan staan de Chinese fabrieken leeg maar ze zijn wel met schuld gefinancierd. Niemand heeft het over die potentiële implosie.

Als dit allemaal gebeurt dan is de bubbel die we in staatsobligaties zien nog tam. Die kan langer doorgaan dan je denkt.

Deflatie is erg eng. Je moet dan een solide baan hebben en inkomsten die zeker zijn. Obligatiecoupon, huur uit goedkope huisjes, of een activiteit, liefst een geldbesparende.

Michael Kraland

Michael Kraland is financier en oprichter van Inveztor. Disclaimer Kraland: niet van toepassing.