Het was koud in New York, bitter koud.
Bernard Madoff’s activa waren bevroren maar toch zag hij kans nog wat juwelen en horloges aan zijn vrouw te sturen.

De Madoff Madness gaat gewoon door en elke dag is er wel wat. Maar sommige dagen zijn echt meer de moeite waard dan andere. Er zijn ook dagen waarop we zaken zien die we nooit hadden kunnen dromen.

Rest de vraag wat we hier van kunnen leren. Dat wordt straks vanzelf wel duidelijk, lees rustig door.

Swindler’s List
Ten eerste is er een lange lijst met duizenden namen van Madoff slachtoffers verschenen. Een soort Swindler’s List met erg veel Joodse namen. Kijk hier voor deze lijst.

Want binnen de VS had Madoff zijn eigen kanalen, maar daarbuiten had hij een klein aantal feeder fondsen. Eén van de redenen, zo wordt nu langzaam aan duidelijk, is dat hij via die feeders de SEC kon omzeilen.
Want als hij minder dan vijftien cliënten had, dan was zijn vermogensbeheertak niet onderworpen aan toezicht.
Kijk hier voor de lijst van de grootste aanbrengersfondsen en andere grote beleggers.

En die duizenden individuele namen dan in de VS? Die zaten ongetwijfeld bij de brokerskant van het Madoff bedrijf. Ooit, toen ik zelf wat due diligence op Madoff deed, bekeek ik zijn website en zag ik dat Amerikaanse privé-personen daar zomaar terecht konden.
Voor Europeanen was dat niet mogelijk, dat kon alleen via de feeders, de aanbrengfondsen.

Bekende feeder-namen waren Fairfield (verreweg de grootste), Kingate, Tremont, Luxalpha, Access enzovoort. Fairfield had ook een kantoor in Nederland tot 2007.

De lange reis van Markopolos
Inmiddels heeft Harry Markopolos zijn getuigenis afgelegd voor leden van het Congres. Het Congres heeft recht en plicht om naar informatie te zoeken wanneer ze dat willen.

In de pers wordt Markopolos een whistleblower genoemd, maar dat is hij niet. Hij werkt niet voor de SEC, noch voor Madoff. Hij is een onafhankelijke derivatenexpert met grote kennis van zaken en een goed instinct voor fraude. En hij is een vasthouder want hij ging voor het eerst in 1999 naar de SEC toe, zonder enig succes.

De getuigenis van Markopolos (zijn naam wordt vaak fout gespeld als Markopolis of Markopoulos) is opzienbarend.
Je denkt dat je droomt wanneer je het leest en het hele verhaal staat hier.

Volgens Markopolos zijn er nog 12 à 14 onbekende fondsen en hij heeft contact opgenomen met een SEC official genaamd Kotz, what’s in a name, om die fondsen onder de aandacht van Europese regelgevers te brengen. Het verhaal vindt u hier.

Wat vertelt Markopolos nou precies? Hij legt uit hoe hij er achter kwam dat Madoff niet deugde. Hij vond een aantal rode vlaggen onder andere doordat hij verzeild raakte in een rondgang langs een dozijn Europese fondsen die bij Madoff belegden en die geen goed idee hadden waar ze mee bezig waren. Die rondgang was met Access, een fondsbeheerder in New York die onder leiding stond van Thierry de la Villehuchet en Patrick Littaye.
Villehuchet pleegde kort voor Kerstmis zelfmoord en Littaye is geruïneerd.

Markopolos kon alles zelf uitrekenen en interviewde met zijn team onder andere de grootste aanbrenger, Fairfield, die hoofdzakelijk via hun Fairfield Sentry fonds $ 7,5 miljard bij Madoff hadden staan.

Vervolgens sprak Markopolos off the record met een aantal vooraanstaande experts bij de grote huizen op Wall Street. Madoff was een grote partij, dus durfde niemand wat te zeggen, maar sommige experts hadden Madoff door.

Toen het huiswerk af was ging Markopolos naar de SEC, de beurswaakhond. Hij ging expres niet naar de Nasdaq omdat hij die niet vertrouwde. Hij nam ook allerlei veiligheidsmaatregelen omdat hij bang was dat er wel eens een vervelend ongeluk kon gebeuren. Het ging immers om miljarden. Markopolos kwam bij de SEC binnen via een agent die decennia lange financiële ervaring had en die hem introduceerde bij een Directeur Toezicht.

Dirty Harry
Markopolos heeft van 2000 tot en met 2008 de deur platgelopen bij de SEC en daar de ene na de andere verantwoordelijke figuur aangesproken, telkens op aanbeveling van andere SEC agenten met een bijzonder goede reputatie. Hij had zijn rekenwerk laten checken door een risk manager in zijn eigen team een een wiskundige expert van wereldniveau, van buitenaf.

Desondanks kreeg hij al die jaren geen voet aan de grond. Niemand interesseerde zich voor zijn verhalen en zijn goed gedocumenteerde rapporten. Uiteindelijk gaf Madoff zich zelf, via zijn zoons, aan in december 2008.

Maar we zijn nog lang niet klaar.

Links en rechts wordt nu geroepen om meer regelgeving. Het idee dat ons bijblijft na het zien van al deze documenten is vooral dat de regels er wel waren maar dat de regelgever gewoon niets deed.

Denk niet dat de Amerikanen niet doorhebben dat hun eigen SEC ze heeft laten vallen, kijk dan eens naar hoe volksvertegenwoordiger Gary Ackerman de SEC toespreekt.
Neem even 5 minuten van uw tijd en kijk naar deze video.

Hier kan u zien hoe rep. Ackerman de directrice van toezicht van de SEC de mantel uitveegt.
Vervolgens gaat hij nog even door met een door Bush benoemde topjurist van de SEC, de heer Vollmer. Deze jurist wil niet getuigen. Ackerman wordt erg kwaad en beticht  hem ervan erger dan Madoff te zijn.

Markopolos kunt u ook bewonderen, klik daarvoor hier.
Markopolos legt hier uit hoe hij in mei 2000, toen de Madoff fraude nog relatief klein was, waarschijnlijk minder dan € 4 miljard – wat is klein tegenwoordig vragen we ons af – bij de SEC langs ging en niets gedaan kreeg. Noch toen, noch in latere jaren.
Markopolos laat geen spaan heel van de SEC. Hij legt uit dat ze zich hebben gedragen als dove, blinde en stomme spelers. Niet alleen dat, Ackerman spreekt ze zo ook toe. “Vertel eens, wie gaat ons nu antwoorden: de dove, de blinde of de stomme?”.

De eerste lessen
Wat zijn de eerste lessen die we hier leren?
Ten eerste zijn er geen nieuwe regels nodig, maar moeten de bestaande regels toegepast worden.
Ten tweede blijkt dat de SEC mensen hier niet voor geschikt zijn. Het zijn bureaucraten, juristen en geen nieuwsgierige onderzoekers met een gezonde dosis scepsis.
Ze vangen dan ook alleen kleine vissen en laten de grote gaan, ook al worden ze in een net aangedragen.
Er is weinig reden aan te nemen dat het elders anders toegaat.

Het ergste is volgens Markopolos, dat de ambtenaren geen enkele verantwoordelijkheid nemen en zich verschuilen achter het feit dat het onderzoek nog loopt.
Luister ook even naar zijn requisitoir aan het eind van zijn tirade.
Hij maakt de SEC helemaal af, maar heeft ook weinig goede woorden over voor de Wall Street Journal, toch een begrip en een zeer gerespecteerde krant. De WSJ wilde hem niet helpen en verhinderde een journalist die dat wel wilde in een vliegtuig te stappen om het onderzoek uit te voeren.

Zo komen we tot een andere conclusie en dat is dat als het huidige SEC personeel niet geschikt is voor deze taak, wie dan wel?

De pers
We komen dan al snel terecht bij de pers.
Erin Arvedlund werkte in 2001 voor het New Yorkse beursblad Barron’s, dat overigens net zoals de WSJ deel uitmaakt van de Dow Jones groep, tegenwoordig onderdeel van Rupert Murdoch’s Newscorp. Arvedlund schreef een heel wantrouwig stuk over Madoff.

Dat interview hoort u hier, maar u kunt ook haar relaas lezen in Portfolio als u hier klikt.
U kunt haar originele Barron’s artikel hier lezen.

Een goed geïnformeerde pers kan veel gedaan krijgen, maar lang niet alles. Je ziet dat bij die weigering van de WSJ om mee te werken. En als het zo gemakkelijk was om dit allemaal uit te vinden en te bewijzen, dan hadden andere journalisten ongetwijfeld de scoop van hun carrière gevonden in Madoff. Maar dat is nooit gebeurd.

Toch zijn er ook anderen die denken dat de pers hier een rol kan spelen, al is het maar omdat journalisten er op getraind zijn om sceptisch en nieuwsgierig te zijn.
De baas van een financieel recherchebureau denkt dat ook en zijn mening vindt u hier.

Naschrift
Er zijn nog veel meer Madoffjes. Bij Inveztor vinden we ook de raarste dingen, maar meestal kunnen we er weinig mee – we zijn een beurssite immers.

Een paar jaar geleden raakte ik zelf met een paar privé-beleggers verwikkeld in een affaire waarbij we op het spoor waren van een bende notoire fraudeurs. We waren ook bang voor onze veiligheid, net zoals Markopolos, en niemand wilde ons verhaal aanhoren. We hadden honderden pagina’s pijnlijke documentatie. Er mankeerde $ 80 miljoen.
De boeven zaten in de VS en in Monaco.
De FBI, de SEC, de autoriteiten van het offshore centrum waar het fonds gevestigd was, de politie van Monaco, waar de gelden heengingen, niemand had er zin in. Een opzienbarend verhaal waar we misschien nog eens op terug kunnen komen.
Wanneer deze crisis voorbij is.

Michael Kraland

Michael Kraland is financier en oprichter van Inveztor. Disclaimer Kraland: niet van toepassing.